Het SARS-CoV-2 virus lijkt niet zo gevaarlijk als Ebola, maar is veel dodelijker. Het heeft nl een compromis gesloten tussen besmettelijkheid en dodelijkheid. En als het doodt, dan doodt het langzamer. Daardoor is het veel dodelijker dan Ebola, dat ‘slechts’ 10.000 levens heeft opgeëist tegen de miljoenen van SARS-CoV-2. Dat komt omdat het nagenoeg elk orgaan in het lichaam aan kan tasten. Het is dus niet alleen een luchtweg aandoening, maar een multi-orgaan ziekte.
ACE-2 receptor
Het virus kan via de ACE-2 receptor de cel binnentreden en aangezien deze receptor nagenoeg op elk orgaan te vinden is in het lichaam, is ook elk orgaan kwetsbaar. De ACE-2 receptor maakt onderdeel uit van een integraal systeem waar het Renin-Angiotensin Systeem (RAD) en het Bradykinine systeem deel van zijn. Gezamenlijk hebben ze invloed op de mate van de ontstekingsreactie. Indien het de systemen niet lukt om de ontstekingen te remmen, zal er ontstekingsschade ontstaan. ACE-2 kan dit soort ontstekingsreacties remmen, maar de hypothese is dat een SARS-CoV-2 infectie de ACE-2 receptor ook aantast, waardoor het ontstekingsremmend effect uitblijft (Bastolla U et al 2022).
Multi-orgaan ziekte
Het werkingsmechanisme van het virus verklaart het enorme palet aan klachten die men traditioneel niet ziet bij luchtwegaandoeningen. Het leidt ook tot aandoeningen die men niet associeert met een luchtwegziekte. Zo is gebleken dat de kans op diabetes een jaar na de infectie met 13 per 1.000 hoger ligt bij Amerikaanse veteranen vergeleken met de groep die niet besmet is geweest (Xie Y et al 2022). Het maakte daarbij niet uit of ze jong, oud, man of vrouw waren en wel of geen diabetes hadden of rookten. Nu zijn veteranen een specifieke populatie, maar een verhoogd risico werd ook aangetroffen in een Duitse populatie met 8 miljoen mensen die gescreend zijn (Rathman W et al 2022). Hetzelfde geldt voor hartklachten en dan is het additionele risico 12 per 1.000 bij de Amerikaanse veteranen (Xie Y et al 2022). Dat is ook bevestigd in andere populaties, waarbij geobserveerd wordt dat het virus ontstekingen aan hart- en aan vaten veroorzaakt (Buckley et a l 2021). Het is dan ook niet verwonderlijk dat het leidt tot additionele sterfte (Al-Aly et al 2021). Er sterven 8 op 1.000 meer mensen na 6 maanden als ze een infectie hebben gehad dan zonder. Het betreft relatief milde besmettingen die niet leiden tot ziekenhuisopnames, maar wel het risico verhogen op sterfte. We weten ook dat het virus de bloedbreinbarrière kan passeren en daar leidt tot neuro-inflammatie. Ook kan het bijdragen aan MIS-C bij kinderen en dat is een overweging om kinderen te laten vaccineren. Dit zijn allemaal analyses van 2020 en begin 2021.
UK biobank
In het Verenigd Koninkrijk heeft de UK Biobank onderzoeksgroep al een schat aan gegevens opgeleverd, omdat ze ruim een half miljoen mensen tussen de 40 en 69 jaar al vanaf 2006 onderzoeken en volgen. Er zijn periodieke afnames van bloed, speeksel en urine, maar ook uitgebreide inventarisaties van bijvoorbeeld de leefstijl. Daarbij worden subgroepen regelmatig onder de MRI geplaatst voor beeldvormend onderzoek en werd geconstateerd dat de hersenstructuur na een besmetting anders was voor de besmetting. De onderzoekers hebben daarnaast ook toegang tot de medische dossiers van deze groep. De deelnemers zijn bovengemiddeld gezond als men het vergelijkt met de inwoners van het land. Dat voegt veel toe, omdat veel van wat we nu weten uit het Amerikaanse veteranenonderzoek komt waarvan de deelnemers niet representatief zijn voor de bevolking.
In de periode van 16 maart tot en met 30 nov 2020 werden 7.139 PCR bevestigde besmettingen in de UK biobankgroep geregistreerd. Deze zijn voor een periode van 18 maanden gevolgd (Wan EYF et al 2023). Ze werden gematched met twee controlegroepen, namelijk één die parallel liep bestaande uit mensen die onbesmet zijn gebleven en een historische controlegroep die dezelfde aandoeningen had als de COVID groep, maar dan in 2018. Beide controlegroepen waren ruim 70.000 groot en bieden daarmee voldoende ‘power’ om goed te vergelijken. Er werd gebruik gemaakt van een propensiteitscore waarbij aandoeningen gewogen worden en men deelnemers met elkaar kan vergelijken die ongeveer even gezond zijn. Daarnaast zijn de groepen gestratificeerd, zodat er in alle groepen evenveel mensen zitten met dezelfde bekende risicofactoren. Na 18 maanden is duidelijk dat de deelnemers die besmet zijn geraakt tot wel 40 procent grotere kans hadden op hart- en vaatziekte dan de twee controlegroepen. Indien men ernstige COVID symptomen had dan was de kans op hart- en vaatcomplicatie met 540 procent toegenomen. De kans op algemeen overlijden nam zelfs 500 procent maal toe. Dit bevestigt dat de oversterfte goed verklaard kan worden door uitgestelde effecten van besmettingen. Het bevestigt ook dat COVID-19 niet alleen een luchtweg-, maar een multi-orgaanziekte is.
Conclusie
Het SARS-CoV-2 virus is verre van alleen een luchtwegziekte, maar kan nagenoeg elk orgaan aantasten. Ook bij milde infecties blijkt dit te gebeuren en verhoogt het risico binnen 12 maanden op ziektes als diabetes of hartinfarct, maar ook depressie en sterfte. Geen van deze ziektes worden geregistreerd als COVID aandoeningen en ook niet als COVID sterfte. Dit gebeurde al in 2020, ruim voor men ging vaccineren en de toegenomen oversterfte kan daarom niet toegeschreven worden aan het vaccin. In 2021 nam het aantal besmettingen dramatisch toe en daarmee ook de oversterfte. Dat is dus grotendeels, zo niet exclusief toe te schrijven aan het virus.
Dit artikel werd gepubliceerd op 17 juni 2022 en geactualiseerd op 23 januari 2023 naar aanleiding van een UK Biobank publicatie. De toegevoegde alinea tref je onder de kop ‘ UK Biobank’.
