Hoe kunnen we helpen?
< Alle onderwerpen
Afdrukken

Mondneusmasker

Een mondneusmasker (ook wel mondkapje of mondmasker) functioneert als een spat- of luchtfilter. Het masker kan van verschillende materialen zijn gemaakt, waaronder ongeweven textiel, cellulose, synthetische vezels of katoen. Sommige mondkapjes zijn voor eenmalig gebruik, andere kun je wassen om opnieuw te gebruiken.

Hoe het werkt

Een mondneusmasker is effectief bij het remmen van de verspreiding van het coronavirus. Dat verwacht je misschien niet, want het masker is poreus: er zitten kleine gaatjes in. Die gaatjes zijn ook nog eens groter dan virusdeeltjes. Maar een mondkapje is geen vergiet waar alles doorheen valt. De werking is meer vergelijkbaar met een swiffer, die stof aantrekt met statische elektriciteit. Het mondkapje trekt virusdeeltjes aan, die vervolgens blijven plakken in het masker. Die deeltjes kun je daardoor niet meer inademen, maar ze kunnen wel op je vingers terechtkomen als je het masker aanraakt.

Het aantrekkende effect wordt sterker als het masker bestaat uit meerdere lagen stof en volgens sommige onderzoeken (Campos et al) nóg sterker als er polypropyleen in het masker verwerkt zit.

Helaas beschermen mondneusmaskers maar beperkt. De 1,5-metermaatregel is daarom veel belangrijker, ook als je een masker op hebt.

Mechanisch bewijs

Er is sterk bewijs dat mondneusmaskers virussen tegenhouden. Dat geldt ook voor zelfgemaakte maskers, zolang ze bestaan uit meerdere lagen stof. Vorig jaar werd in een Japans onderzoek een test uitgevoerd met een echt SARS-CoV-2 virus. Daaruit bleek dat een masker met 1 laag de drager met 17% beschermt, een meerlaags chirurgisch masker met 47%, en een N95-masker zelfs met 70%. Als je zelf besmet bent en ook een masker draagt, dan bescherm je de ander nog beter. In dit (Engelse) filmpje zie je hoe de test werkte:

In de testopzet zie je twee poppenhoofden. De onderzoekers konden de poppen laten ademen en hoesten. Daarna keken ze hoeveel virusdeeltjes er op de ontvangende pop terechtkwamen. Als de ontvangende pop een masker droeg, dan werd er ook achter het masker gekeken wat de neerslag was. Deze test herhaalden ze op afstanden van 25, 50 en 100 centimeter. Het beschermend effect bleek groter naarmate de afstand ook groter werd. De vuistregel is dat als zowel verspreider als ontvanger een masker dragen, de kans op besmetting gehalveerd is binnen de meter. Afstand houden werkt echter nog steeds beter.

Dus: helpen maskers bij slechte ventilatie? Ja, dat is precies wat de video laat zien!

Randomized controlled trials

Het Japanse onderzoek was een experiment in een laboratorium. Dat is niet hetzelfde als een onderzoek met echte mensen, waarin je zorgvuldig een testgroep samenstelt en die vergelijkt met een controlegroep. Zo’n onderzoek noemen we een randomized controlled trial (RCT). Sommige mensen zeggen dat we pas weten of mondneusmaskers echt werken als het wordt aangetoond met zo’n RCT. Er zijn al verschillende mondneusmasker-RCT’s uitgevoerd, met wisselende resultaten:

  • In een Deense RCT werden net zoveel besmetting vastgesteld in de testgroep die maskers droeg, als in de controlegroep die geen maskers droeg. Dat zou dus bewijs zijn tegen de effectiviteit van maskers. De testmethode in dat onderzoek bleek echter niet betrouwbaar en was inmiddels van lijst met goedgekeurde testen geschrapt. Het betekent dat de uitkomsten van het onderzoek onbetrouwbaar zijn. Deze RCT kan daarom niet worden ingezet als bewijs dat mondkapjes niet werken.
  • Een ander onderzoek in Bangladesh (Abaluck et al) voldoet aan de hoogste kwaliteitseisen. Het is niet alleen gerandomiseerd over een groot aantal dorpen (600) met 340.000 volwassenen, maar de mensen zijn ook serologisch getest (oftewel: er werd getest of ze antistoffen in hun lichaam hadden). Men kon dus SARS-CoV-2 specifieke antilichamen vinden. Er was sprake van een 9.3% reductie in de maskergroep. Dat lijkt niet veel, maar slechts een kwart van de deelnemers kreeg een masker uitgereikt. De beschermende werking neemt toe als het aantal maskers toeneemt. Om te voorkomen dat het gedrag anders is door het dragen van maskers werden er regelmatig observaties uitgevoerd in publieke plaatsen. Dat bleek inderdaad het geval, maar niet in bijvoorbeeld de moskee waar de kans op besmetting heel groot is. Het onderzoek was voorgeregistreerd zodat men niet achteraf de opzet kan veranderen als de resultaten tegenvallen en bovendien was er een duidelijk CONSORT checklist. waardoor de kwaliteit nog verder toeneemt. Al met al een heel solide opzet. Hier werden echter chirurgische maskers gebruikt. Toch heeft dit onderzoek waarde, omdat ook deze maskers poreus zijn en men regelmatig twijfelt of deze in staat zijn om virussen te stoppen. Dat is duidelijk wel het geval, ook in de echte wereld.

Natuurlijke experimenten

In een natuurlijk experiment volgt men het effect van ingezette maatregelen in een regio, die men vervolgens vergelijkt met regio’s met een soortgelijke breedtegraad, bevolkingsdichtheid en urbanisatiegraad, klimaat, etc. Er heeft een aantal van dit soort onderzoeken plaatsgevonden. In de VS maskerverplichtingen in verschillende regio’s ingevoerd, maar niet tegelijkertijd. Onderzoekers kunnen, nadat ze vergelijkbare regio’s naast elkaar analyseren, inschatten wat het effect is op besmettingen. De staten die later verplichtten, of helemaal geen maskerplicht hadden, daarvan bleken de besmettingen sneller te stijgen. De onderzoekers berekenden dat de maskerplicht tot 200.000 besmettingen heeft voorkomen. Dit is inmiddels ook aangetoond in een Duits onderzoek, met een vergelijkbare opzet. Het Noorse onderzoek waarop van Jaap van Dissel zich beroepte als bewijs dat mondneusmaskers nauwelijks effect hadden, vormt zwak bewijs, omdat de besmettingsdruk op dat moment niet zo hoog was. Als de kans klein is dat je besmet raakt, maakt het inderdaad nauwelijks uit of je een masker draagt. Toen in Nederland de mondkapjesplicht op 1 december 2020 inging voor het winkelen, stegen de besmettingen nagenoeg onmiddelijk. Dat is logisch te verklaren, aangezien de week ervoor de mobiliteit naar de winkels volgens Google mobilty flink was toegenomen. De besmettingen vonden de week ervoor al plaats, vandaar dat de positieve testen net na de verplichting stegen.

Nadelen mondkapjes

Soms worden artikelen of diagrammen verspreid die zouden laten zien dat het dragen van een mondkapje ongezond is. Zo zou een mondkapje ervoor zorgen dat je te veel CO2 inademt (hypercapnie), zodat je bloedzuurstofgehalte afneemt en je zelfs hersenschade kunt oplopen. Hiervoor bestaat echter geen bewijs. In verschillende onderzoeken hebben ze sporters (Otsuka et al) en zelfs COPD-patiënten (Sammanan et al) een mondkapje laten dragen en metingen uitgevoerd, maar hypercapnie kwam niet voor.

Een mondneusmasker kan bij langer dan 4 uur dragen wel leiden tot irritatie (Bahkgit et al). Vraag het maar eens aan verplegers of chirurgen, die dat al deden voordat corona bestond. Bij hen heeft dit echter nog nooit geleid tot hersenschade of iets anders ernstigs.

Mondneusmasker - mondkapje - covidwiki

 

 

Inhoudsopgave