Lockdown effectiviteit

Het is altijd lastig om te bepalen of een maatregel werkt, aangezien je nooit weet wat er precies gebeurd zou zijn als je de maatregel niet genomen zou hebben. Door regio’s en landen met elkaar te vergelijken kun je verschillen zien in verspreiding, ziekenhuisopnames, sterfte en economisch herstel. Al uit de grote grieppandemie uit 1918 werd al vastgesteld dat harde en vroege lockdowns leiden tot minder zorgproblemen en een sneller economisch herstel. Het is belangrijk om de volgende 7 factoren in ogenschouw te nemen:

1. Mobiliteit (al dan niet afgedwongen met maatregelen)
2. Prevalentie (hoeveel besmettelijken zijn er al in de regio)
3. Populatiedensiteit (hoe meer mensen per km2, hoe sneller de besmettingen)
4. Vaccinatiegraad
5. Klimaat
6. Timing van lockdown (hard en vroeg is het meest effectief)
7. Breedtegraad en nabijheid van landen

De wetenschappelijke publicaties die suggereren dat een lockdown niet werkt, houden onvoldoende rekening met de samenhang van deze factoren als prevalentie en timing. Die twijfel werd nog eens versterkt door de nuchtere houding van Zweden. Daar deden ze niet aan lockdowns en moest men vertrouwen op de eigen verantwoordelijkheid van de burger. Het was dan ook een interessant land voor onderzoekers, zoals hoogleraar John P. Ioannidis die vaststelde dat lockdowns geen noemenswaardig effect hadden op sterftecijfers. In een later stadium nuanceerde hij dit, omdat hij de factor mobiliteit niet had meegenomen in zijn analyses. Er zijn echter nog wel meer factoren die ontbreken in zijn analyses.

Zweden werd in tegenstelling tot Italië, Spanje en zelfs Nederland niet overvallen door het virus. Men had meer tijd om zich voor te bereiden net zoals buurlanden Denemarken, Finland en Noorwegen. De breedtegraad is belangrijk als je landen met elkaar wilt vergelijken. Het is daarom zuiverder als je landen vergelijkt die in elkaars nabijheid liggen hetzelfde klimaat hebben en een zelfde welvaartsniveau kennen. Daarbij kan men de strengheid van de maatregelen, uitgedrukt in de Oxford Stringency Index (OSI), vergelijken van de landen Noorwegen, Denemarken en Zweden. Vervolgens kan men dat naast de ziekenhuisopnames per miljoen inwoners zetten. Ziekenhuisopnames zijn belangrijk, omdat er in eerste half jaar van de pandemie nauwelijks getest is. Zowel Noorwegen als Denemarken gingen vroeg in lockdown, maar Zweden niet. Het verschil in ziekenhuisopnames is dramatisch, zoals je kunt zien in de grafiek. De Zweedse coronacommissie heeft op 15 december 2020 dan ook verklaard dat de aanpak heeft gefaald. Er zijn zoveel meer ouderen gestorven in Zweden, omdat het virus zich vrij kon verspreiden door de maatschappij. In januari 2021 werd een noodwet aangenomen. Sinds die tijd heeft men in Zweden ook meerdere lockdowns gekend waarbij gyms, zwembaden, het nachtleven en de horeca op slot zijn geweest, zoals blijkt uit verschillende artikelen zoals deze, deze en deze.

Lockdowns hebben heel duidelijk effect, maar minder als het virus al wijd verbreid is (hoge prevalentie). Ook het versoepelen bij een te lage vaccinatiegraad zoals Israel, maar ook Letland hebben gedaan, werkt niet. De genoemde factoren hangen dus sterk samen.