Ondanks dat het CBS al lang de doodsoorzaken over geheel 2021 (incl. corona) heeft gepubliceerd, zie ik nog steeds berichten op LinkedIn over de mysterieuze oversterfte van najaar 2021. Laten we eens naar de cijfers kijken.
1. De verklaringen van schouwartsen
In heel 2021 overleden 171.000 mensen, waarbij 155.000 was verwacht. Een oversterfte dus van 16.000.
Hieruit blijkt dat er volgens schouwartsen 19.500 mensen overleden aan corona. De totale sterfte excl. corona was met 151.500 iets minder dan verwacht. In discussie is de oversterfte in het najaar van 2021. Vanaf september was de totale sterfte 62.000 bij een verwachting van 51.000, dus een oversterfte van 11.000. Hiervan was een kleine 8.000 door corona volgens de schouwartsen.
2. Extrapolatie vanuit 2020
De mensen die twijfels hebben bij de oversterfte van najaar 2021 hoor ik nooit over 2020. In dat jaar was de oversterfte 15.000 en stierven er 20.000 mensen door corona. Hier kunnen we mee rekenen, mits we rekening houden met hoe ziekmakend een variant is, hoeveel virus er in de samenleving rondgaat en hoeveel immuniteit opgebouwd is.
Najaar 2021 hadden we de delta variant. Delta is ongeveer eenderde ziekmakender dan de andere varianten (Bhattacharyya et al 2022)
).
Om te weten hoeveel virus er rond gaat, kunnen we kijken naar rioolmetingen van RIVM. Voor de stations waarvoor over de eerste week van april meetwaarden bekend waren, kunnen we zien hoeveel virusdeeltjes gedetecteerd zijn gedurende heel 2020, en dat vergelijken met de hoeveelheid in najaar 2021. Uitkomst: najaar 2021 was gemiddeld 4 keer zoveel als gedurende geheel 2020.
Immuniteit: Vanuit een steekproef van Sanquin weten we dat in augustus 95% van de bloeddonoren antistoffen had, voor circa 20% uit infectie, en 75% uit uitsluitend vaccinatie. Als infectie 100% beschermd en vaccinatie 95% (Lin DU et al 2022), dan is de effectieve bescherming 20% + 75%*95% = 91%.
De verwachte sterfte door corona najaar 2021 kunnen we dan berekenen als: 20.000 * 1,33 * 4 * (1-91%) = 9.300.
3. Afleiding uit verband tussen vaccinatie en sterfte
Op basis van gegevens over totale sterfte en vaccinatiegraad per gemeente per week van CBS en RIVM valt een model uit te rekenen: sterfte per gemeente (in %age) = f ( vaccinatiegraad, leeftijdsopbouw, sociaal-economische factoren ). Dit leidt tot een significante coëfficient op vaccinatiegraad van -0,23% (t = -3,4, p = .0077). Hiermee kunnen we schatten wat de extra sterfte zou zijn geweest zonder vaccinatie: 85% * 0,23% * 17,5 mln = 33.000. Bij 100% vaccinatiegraad zou de sterfte 15% * 0,23% * 17,5 mln = 6.500 lager zijn. Bij een effectiviteit van 95% van de vaccinaties is de verwachte sterfte door corona dan 33.000/95%*5% + 6.500/95% = 8.500.
Resumerend hebben we 8.000, 9.300 en 8.500. Deze getallen liggen zodanig dicht bij elkaar, dat neemt bij mij de twijfel wel weg, ondanks de mitsen en maren in elke berekening.
Dit artikel is met toestemming nagenoeg integraal overgenomen van post van Anne Laning. Vragen en opmerkingen kunnen het best geplaatst worden onder de originele LinkedIn post van Anne.